The transcript of Judge Alana Thomas' swearing in speech.

E te iwi, e ngā reo o te motu, tēnā koutou katoa.

I a au e whakaaro nei, e huritao nei he aha pea tētahi raupapatanga pai mō tēnei kōrero i te rangi nei, i tere toko ake te whakaaro i roto i a au, hei aha te tatari, te waiho mō te mutunga o tēnei kōrero kia rangona te mihi matua, ōku whakaaro e noho mātāmua ana i te hirikapo.

Nō reira, e tika ana kia mihia tuatahitia taku ake whānau, koutou, kei aku tamariki: Maioha, Te Aiorangi, taku māmā, taku pāpā, aku tungāne, taku tuakana, aku karani tae rā anō ki te hasipene, kua roa nei koutou e tautoko nei i tēnei wahine heahea, wahine pōrangi, wahine kimi i te pukumahi, kua roa nei koutou e tautoko nei i aku tini kaupapa, hāunga anō te momo, kaupapa ture, kaupapa reo, kaupapa iwi, hapū, whānau, aha ake raini, kua roa nei koutou e rongo nei i aku komekome mō ngā taimahatanga e tāpiri nei ki ēnā momo mahi, mō te maroke o taku mahi rōia, mō te koretake me te hōhā o ētahi tāngata, mō te ins and outs katoa o te Whakaputanga me Tiriti o Waitangi (āe, he mokopuna tūturu tēnei nā te Noota), ahakoa ērā āhuatanga whakahōha ōku, kāhore koutou i tahuri atu, kāhore koutou i tikoro whatu, i whakarongo tonu koutou ki a au, i āta poipoi tonu koutou i a au, i tuku kupu āwhina koutou ki a au, nā, koinei te hua o tā koutou whakapau kaha ki te hāpai i a au me te mōhio ake, ehara taku toa i te toa takitahi, he toa takitini kē. Māmā, pāpā, koinei hoki te hua o tō kourua hiahia kia māori ai te tupu, kia mana motuhake ai te whakaaro ki tāu e hiahia nei, kei taku whānau, mei kore ake koutou.

He tika te kōrero, he rau ringa rawa e oti ai te mahi whakarite hui pēnei nei te hirahira, pēnei nei te rahi, me te aha tokomaha ngā tāngata i āwhina mai kia tae ai tātou ki tēnei rā nei, tēnā me ōna whakaaro, tēnā me ōna whakaaro rerekē, tēnā me āna mahi whakanikoniko, tēnā me āna whakatikatika, tēnā me āna OCD, tēnā me āna manaaki, tautiaki i te mauri o tēnei kaupapa. Nā ko te mate o te whakaingoa i ētahi, kei mahue ētahi atu. Nō reira, he mihi whānui tēnei ki ngā tāngata katoa i whai wāhi mai ki te whakarite i tēnei rā nei, nō roto mai o taku hapū, taku iwi, aku hoa, me ngā kaimahi o te Kōti, Amiria, te awa tupua o Whanganui, anei ahau e mihi atu nei.

Ka nui pea i reira ērā mihi and the part of this kōrero that had the potential of making me cry, but alas it shall not be. Horekau aku roimata, maroke tonu ana ngā pāpāringa, ka pai. A kāti, e te iwi, heoi anō tāku i tēnei taima nei, he tuku i tētahi anō mihi kua roa e noho nei i roto i a au, e tika ana kia tukuna i tēnei taima nei, kei roto i te poho o taku whare, o Te Rangatiratanga.

Kei taku reo Māori, tēnā koe. Tēnā koe i tō manawa tītī, i tō manawa piharau.

E mea ana te kōrero, i ngā tau o te rautau whitu tekau, i tata koe i mate. Tekau mā whitu anahe te paihenti mō te hunga kōrero Māori, e rima paihenti te katoa o ngā tamariki kōrero Māori me te whakaaro o te nuinga o ngā tāngata o taua taima rā, horekau rawa he hua ka puta ake i te ako o te reo, i te ora o te reo. He rite tonu te rangona ngā kōrero takatakahi, ngā kōrero whakaparahako e kīa nei me mate te reo Māori. Āe, kua pākia tō tātou waka reo Māori e ngā ngaru o Kaikiri, e ngā tai āniwhaniwha o Whakatakē. Engari, ahatia ngā tāmitanga, ngā pēhitanga a ētahi, rawa te reo Māori i mate, nōhea rawa ia e mate.

Me te hoki kōmuri te titiro ki te āhua o taua taima rā me ngā Manawa Pihirau, ngā Manawa Tītī o aua tau, ngā tau o te whakatutū i te pūehu, ko Ngāi Tohe, ko Ngāi Porotū, ko Ngāi Whawhai mō te ora o te Māori. I whakatakotohia e Ngā Kaiwhakapūmau i te Reo te pētihana Reo Māori he hiahia nō rātou kia kitea te reo Māori ki ngā kura katoa o te motu me tō rātou whakapono, he manawa whenua tō tātou reo Māori, mā te reo Māori te iwi Māori e whakaora.

I whakāturia e rātou ngā āhuatanga o te reo Maori, o te ao Māori ki te whakakotahi i te iwi, ki te whakatō i te kākāno o awhero nui ki tō te iwi Māori whatumanawa, he kore nō rātou i hiahia kia kitea te iwi Māori me tōna ahurea kei te pari o te rua. Ahakoa te werohia ō rātou e te Karauna, e Ngāi Kaikiri, i whawhai tonu rātou me kore noa e ora tonu te iwi Māori.

Kei ngā Manawa Pihirau, kei taku reo Māori tēnā koe. Tēnā koe i tō manawa nui, i tō manawa rahi, i te roa o tō tatari kia tahuri mai anō te iwi Māori ki a koe.

Mai i te wā e mātau ana te iwi Māori ki a koe ā mohoa noa nei kua kitea e koe ngā taupatupatu nui ki roto i ētahi tāngata kia whakahokia te reo Māori ki tō rātou ake whānau, ētahi e kaha nei ki te pērā, ētahi atu kāhore e tino pērā ana te kaha. Me te mōhio ake, kāhore pea te nuinga o te iwi Māori e mōhio ana ki te ao kei tua atu i te kupu, ki te ao e tatari nei ki a ia, kātahi te mea pouri ko tērā.

Āe, he rite tonu te rangona ngā taimahatanga e pā nei ki a Ngāi Māori mō te taha o te reo. Me taku tautoko, āe, i wā tātou nei hoki. Engari me mutu te noho taharangi, me mutu te hūkore mō tō tātou reo Māori. Ko tātou pea ki tēnei whare, ko te hunga waimarie, ko te hunga e iri māro nei ō tātou manawa ki te kai a te rangatira. Nō reira āe, kāhore anō te katoa, te nuinga o te iwi Māori kia tahuri ki te reo engari me manawanui tonu, me manawarahi tonu, e whakapono ana ahau ki te hunga tautiaki i te reo i roto i te whatumanawa, e ora anō ai te mauri o te reo i roto i te tangata, me mihi ka tika rātou i whakapeto ngoi ki te whakaatu atu i te ātaahua o tō tātou reo taketake ki te hunga kāhore anō kia tahuri mai ki te reo. Me pērā tātou ka tika.

Kei taku reo Māori tēnā koe. Tēnā koe i tō manawa ora, i tō renarena i te taura here e honohono nei i te huinga tāngata kua whakarauika mai ki tō tātou whare i te rangi nei.

Nāu ahau i hono ai ki te kaupapa o Te Kura Rōia me taku noho tahi ki ōku hoa kua tae mai nei. Kei ngā kaitaurima i te reo, hāunga anō ngā kaupapa huhua o te wā e poke nei i a koutou, ka tahuri tonu mai koutou ki te hāpai i tā tātou kaupapa o Te Kura Rōia, i te hunga rōia, ka mutu, i tēnei whanaunga ōu. Koutou me ō koutou whakaaro tapatahi, ō koutou manawa toka kia ora te reo i te ao o te ture, e mihi atu nei.

Kei taku reo Māori, nāu ahau i whai wāhi ai ki ngā tini kaupapa e pā tata nei ki taku ngākau, ko Te Taumata, ko Te Kura Reo o Whirinaki, ko ngā Kura Reo puta i te motu, ko Te Tohu Paerua o te Reo Kairangi, ōku hoa kua tae mai, kei te ikapahitanga o tōngakingaki, o manawa kai roke, ōku Hare Houhare tēnā koutou kua karapinepine mai ki raro i te tāwharau o tō tātou whare.

Kei taku reo Māori, nāu i whai wahi ai ahau ki te whakatū mai i tētahi kamupene me ōku tino hoa, kua tae mai nei. Ko Kaupare tōna ingoa, ko te reo Māori tōna tūāpapa, “Kauparehia te huarahi Pākehā, whāia te huarahi Māori”. Kei ako hoa Kaupare, taku kāpuinga kākaho, anei tō hoa e mihi atu nei.

Kei taku reo Māori, me pono te kōrero, ahatia ngā tohu ture, ngā wheako ture, nāu ahau i whai tūranga ai ki te kāhui Kāiwhakawā o te Kōti Whenua Māori. Me taku mihi i tēnei wā nei ki te Kaiwhakawā Matua kua tae mai nei, ka hua ana he take, he pātai, he raru i roto i ēnei marama nei, ka mutu, i ēnei tau nei, ko ia tērā e tahuri mai nei ki te āwhina i a au, ki te tautoko i a au, waihoki, ki te tautoko i te tuku i te reo Māori ki ōna ake Kōti – e te Kaiwhakawā, e te tuawahine, e te kanohi kai mātārae, Judge Fox, tēnā koe.

Kei taku reo Māori, nāu i herehere ai tōku ngākau ki ērā o āku tamariki, taku whanau, taku hapū, taku iwi, ki ōku tupuna anō hoki. Nāu i tuwhera ai ngā tatau o te ao Māori ki a au, nāu i mōhio ai ahau ki te hohonu me te ātaahua o taku ahurea Māori. Me mihi ka tika, tō tātou reo Māori, tō tātou ao Māori.

A kāti, ka mātua i konei ngā kupu mihi ki taku reo, ki tō tātou reo. Me taku mōhio, ekore pea e tutuki i ngā kupu nei te whānuitanga o aku mihi te whakaatu atu. Nō reira, kupu whakatepe, e te ao ture, whakarongo mai. Kua rongo koe i ngā tini hua ka puta ake i te rere o te reo, i te tuku o te reo, i te ora o te reo ki roto i te tangata. Horekau tētahi kikinotanga i puta ake i taku mōhio ki taku reo, engari ara noa atu ngā pāinga. Ko tāku ki a koe, kaua e tukuna taku reo kia ngū anō, kaua e pēhi taku reo ki raro, tukuna ia kia ora, tukuna ia kia māori ki ngā Kōti puta i te motu.

I mahara ake au ki tētahi hui mō Te Hunga Rōia Māori o Aotearoa i te tau rua mano, tekau ma rima, i konei nei, i Waitangi, i tukuna rā e Tā Kaiwhakawā Joe Williams tētahi pātai ki te hunga rā, Can you see the island? I te kōrero ia mō tētahi moutere, kei runga i tērā moutere i wawatia rā e ia, ko te noho ngātahitanga o te ture Pākehā me te tikanga Māori me tana kī ake ki te hunga rōia, me upoko pakaru tātou, me kaha tātou i roto i ā tātou mahi kia tae ai ki taua moutere rā, kāhore anō mātou kia pērā. Nā, kua waru tau tērā whakaaro e whakapātaritari nei i tēnei Ngāti Rēhia, ka nui taku tautoko i a ia me taku kite i te moutere, engari ko te urupounamu kē ka whiua, he aha atu ki te moutere e kite nei ahau?

Āe, ko te noho ngātahitanga o te ture Pākehā me te tikanga Māori, ko tētahi pūnaha ture e aro mārika nei ki te Tiriti o Waitangi me te Whakaputanga. Engari, he aha atu ki taku moutere? Anei, ko te ora mārika o te mana Māori motuhake, he aha atu ki taku moutere? ko te ora o te tino rangatiratanga, he aha atu ki taku moutere? ko te ora o te reo Māori me ngā tikanga Māori, he aha atu ki taku moutere? ko te haere rangatira te iwi Māori i roto i tōna anō ao Māori ki runga i tōna ake whenua.

Nō reira, ka kī ake au ki konei, pena e ōrite ana te tūruapō o taku moutere ki tōu, hena tikina he hoe, whakaeke mai ki tēnei waka o tāua kia hoea tikahia ai ki taua moutere e wawatia ai e Justice Williams, i wawatia rā e ō tātou tupuna, e wawatatia nei e tātou kia hoea tahitia ai ki tō tātou Hawaikihoutanga. E te ao ture, anei, kua whakaeke kē mai ētahi o ō tātou hoa e pūpuri nei i ā rātou hoe, whakapiri mai ki Te Kohanga Reo, whakapiri mai ki Te Kura Kaupapa Māori, whakapiri mai ki Te Taura Whiri i te Reo Māori, Whakapiri mai ki Te Whare Wānanga, Whakapiri mai ki Whakaata Māori, ki te Reo Irirangi, whakapiri mai ki ngā tini kaupapa e whakarauora nei i tō tātou reo Māori.

Ka nui tēnei, e te iwi. Kia kaha rā tātou ki te whai i tō tātou reo rangatira, ahakoa rā ngā whakawai o tēnei ao. Pena e whakapono ana tātou ki ngā ringa e pupuri pau te kaha nei ki te kakau o ngā hoe o tō tātou waka, e kore rawa ia e huripoki, e kore rawa ia e toromi.

Nō reira, tēnei te whakatenatena i ngā toronga o te ao ture, kimihia he huarahi ki tēnā, ki tēnā Kōti, kei tuku kia puehutia ngā whakapaunga kaha a Ngāi Whawhai, a Ngāi Tohe, a Ngāi Whakarauora Reo, a Manawa Piharau, a Manawa Tītī, a Manawa Nui, a Manawa Rahi, a Manawa Ora. Hei whakakapinga māku e te iwi, ka waiho mā tā te ture hīkinatanga, tāku hīkinitanga i te mānuka hei whakatinana, hei whakapuaki hoki i aku mihi katoa, otirā i taku arohanui ki te reo Māori, ki a tātou te iwi Māori.

E te iwi, tēnā koutou katoa.